Καυτές ερωτήσεις και απαντήσεις για τις εξετάσεις (πρώτο μέρος)

  Καθώς πλησιάζει η εποχή των πανελλαδικών εξετάσεων, οι ερωτήσεις των γονιών και των μαθητών πληθαίνουν και το άγχος και των δύο ομάδων εκτοξεύεται σε πολύ ψηλά επίπεδα.  Αλλά ας δούμε τις πιο συχνές ερωτήσεις και τις απαντήσεις σε αυτές.

Τι είναι ακριβώς το άγχος των εξετάσεων;

            Με απλά λόγια, το στρες των εξετάσεων περιγράφει την πίεση που αισθάνονται οι μαθητές και τα συναισθήματα νευρικότητας, ταραχής, ανησυχίας και μια εμμονή με τις εξετάσεις.  Τα διανοητικά συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία συγκέντρωσης, ανησυχία, επικέντρωση των σκέψεων γύρω από τις εξετάσεις, τους βαθμούς και την επιτυχία ή αποτυχία.

Στην περίοδο των εξετάσεων το παιδί μου παραπονιέται για διαφορετικά συμπτώματα, που όμως εξαφανίζονται όταν δεν έχει άγχος. Τι σημαίνει αυτό;

            Αν και πάντα καλό είναι να συμβουλεύεται κανείς το γιατρό του για τέτοια ζητήματα, το πιθανότερο είναι ότι το παιδί νιώθει τα λεγόμενα ψυχοσωματικά συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες των εξετάσεων.  Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν: ταχυπαλμίες, πόνους στην κοιλιά και το στομάχι, μυικούς πόνους (κυρίως στο λαιμό και τους ώμους), υπερβολική εφίδρωση και τρεμούλες.

Πρέπει ή δεν πρέπει να έχουμε άγχος για τις εξετάσεις;

            Εδώ ισχύει, και μάλιστα έχει αποδειχτεί πειραματικά πολλές φορές, το αρχαίο ρητό «παν μέτρον άριστον».  Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το στρες σε μέτριο βαθμό αυξάνει την απόδοση, ενώ η παντελής έλλειψη στρες ή, αντίθετα, το υπερβολικό στρες, μειώνουν την απόδοση.  Το υπερβολικό στρες μειώνει τις διανοητικές λειτουργίες και την ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης, έτσι ο μαθητής έχει λιγότερα διανοητικά αποθέματα για να αποδώσει καλά.

Ποιες είναι μερικές τεχνικές χαλάρωσης που μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές;

            Είτε πριν είτε κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, οι μαθητές που αισθάνονται το επίπεδο του στρες τους να ανεβαίνει επικίνδυνα μπορούν να δοκιμάσουν τις παρακάτω ιδέες (βοηθάει να έχουν κάνει εξάσκηση από πριν, ώστε να ξέρουν πως λειτουργούν):

·         με κλειστά τα μάτια, το άτομο διώχνει όλες τις σκέψεις από το μυαλό του και παίρνει βαθιές αναπνοές

·         με κλειστά τα μάτια, η μαθήτρια λέει στον εαυτό της ότι όταν τελειώσει το μέτρημα θα είναι χαλαρή και έτοιμη να απαντήσει όλες τις ερωτήσεις, και στη συνέχεια μετράει αργά από το δέκα προς τα κάτω, ως το ένα και μετά ανοίγει τα μάτια της

·         ο μαθητής κάνει θετικές σκέψεις και καθυσηχάζει τον εαυτό του ότι έχει προετοιμαστεί καλά και ότι όλα θα πάνε καλά

·         ο μαθητής βλέπει με τα μάτια της φαντασίας του να γράφει και να πηγαίνει καλά στις εξετάσεις

 

Για να βοηθήσω το παιδί μου να πάει καλά στις εξετάσεις, είναι σωστό να του τονίζω πόσο σημαντικό είναι να διαβάζει για να περάσει και πόσο δύσκολο θα είναι γι’ αυτόν την επόμενη χρονιά αν δεν περάσει και πόσο απογοητευτικό για μας;

            Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά να έχουν τη συναισθηματική υποστήριξη και ενθάρρυνση των γονιών τους κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.  Ομως, αυτό που θα πρέπει να τονιστεί εδώ είναι ότι αυτές οι δύο λειτουργίες θα πρέπει να γίνονται με θετικό και όχι αρνητικό τρόπο.  Είναι φυσικό ότι ο κάθε γονιός θέλει να περάσει το παιδί του.  Από την άλλη όμως, είναι βασικό να συμβάλλει στη διατήρηση της ψυχικής υγείας του παιδιού.  Σε αυτή τη φάση της ζωής τους τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και χρειάζονται επιβράβευση του μόχθου τους, βοήθεια να δουν ότι υπάρχει ζωή και μετά τις εξετάσεις, υποστήριξη να νιώσουν ότι οι κόποι τους αναγνωρίζονται, βεβαίωση ότι κάνουν το καλύτερο και ότι έχουν μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας, αλλά από την άλλη χρειάζονται και τη διαβεβαίωση ότι, αν στη χειρότερη περίπτωση δεν περάσουν, αυτό δε θα είναι και η συντέλεια του κόσμου.  Αυτή η διαβεβαίωση είναι διμερής, μια και από τη μια οι γονείς θα πρέπει να τονίσουν ότι η αποτυχία δεν έχει να κάνει με το «τι θα πει ο κόσμος» ή ότι θα νιώσουν ντροπή, -ίσως μόνο στεναχώρια που δεν ανταμείφθηκαν οι κόποι του παιδιού- και από την άλλη θα πρέπει να τονίσουν ότι υπάρχουν και θα βρεθούν άλλες, εναλλακτικές λύσεις.

 

Οταν το παιδί μου χάνει το κουράγιο του, είναι σωστό να του λέω «δεν πειράζει, εξετάσεις είναι απλώς, δε χάθηκε κι ο κόσμος;» για να το ενθαρρύνω;

Το παιδί εκείνη την ώρα που ρωτάει δεν κάνει την ερώτησή του προκειμένου να πάρει μια απάντηση που σχετίζεται με πιθανή αποτυχία, αλλά ρωτάει για να πάρει μια επιβεβαίωση των κόπων του και να βρει ένα ψυχικό στήριγμα.  Το παιδί θέλει ν’ αντλήσει δύναμη για να μπορέσει να συνεχίσει.  Επομένως, μια καλύτερη απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα είναι: «έχεις κάνει τόσο καλή προετοιμασία που πραγματικά θα τα πας καλά».  Δηλαδή ο γονιός θα πρέπει αντικειμενικά να θυμίσει στο παιδί συγκεκριμένα γεγονότα, βαθμολογία σε έλεγχο και διαγωνίσματα, ώρες διαβάσματος, κλπ., ώστε να η ενθάρρυνση να μην είναι κενή περιεχομένου, αλλά να βασίζεται σε αντικειμενικά, μετρήσιμα δεδομένα.