Tα 10 πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι γονείς σχετικά με τη συμπεριφορά των παιδιών τους

Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτριa

 

Tα 10 πιο συνηθισμένα λάθη που κάνουν οι γονείς σχετικά με τη συμπεριφορά των παιδιών τους

 

Στόχος των γονιών είναι να διδάξουν στα παιδιά τους σωστές συμπεριφορές, όρια, σεβασμό: να μάθουν να υπακούν στους οικογενειακούς κανόνες, να είναι ευγενικά, να μη τσακώνονται με τα αδέρφια τους, να είναι υπεύθυνα, κοκ.  Δυστυχώς, μερικές φορές στην προσπάθειά τους να πετύχουν σωστούς στόχους, οι γονείς καταφεύγουν σε λανθασμένες μεθόδους.  Τα λάθη των γονιών στην ανατροφή των παιδιών έχουν ως συνέπεια όχι μόνο να μην εμφανίζεται η επιθυμητή συμπεριφορά, αλλά και να παίρνει το παιδί το λάθος μήνυμα.  Τι σημαίνει ότι ένα παιδί πήρε το λάθος μήνυμα;  Ότι έχει μάθει κάτι λάθος και έτσι, άθελά μας, του δημιουργούμε εμπόδια στο μέλλον του.  Διαβάζοντας τα παρακάτω θα διαπιστώσετε αν κάνετε κάποιο λάθος και θα έχετε τη δυνατότητα να το διορθώσετε.

Χάνετε την ψυχραιμία σας. Μερικές φορές η συμπεριφορά των παιδιών κάνει και τον πιο υπομονετικό γονιό να χάσει την ψυχραιμία του.  Όμως, ποτέ δεν θα πρέπει να μαλώνετε και να τιμωρείτε το παιδί σας όταν είστε θυμωμένοι. Το να βάλετε τις φωνές, να αρχίσετε να βρίζετε ή να βγείτε εκτός ελέγχου το μόνο που κάνει είναι να διδάξει στο παιδί συμπεριφορές σαν και αυτές και ακόμα και ο θυμός, η βία είναι αποδεκτές σε μία σχέση με γονείς, συγγενείς ή φίλους.  Αν νιώθετε να ‘βράζετε’, και πριν εκραγείτε, δώστε στον εαυτό σας ένα σύντομο τάιμ-άουτ, ανασυντάξτε τις δυνάμεις σας κι επανέλθετε με ψυχραιμία. Τα παιδιά αντιδρούν και ακούν πολύ καλύτερα όταν υπάρχει ηρεμία και η προσέγγιση του γονιού είναι ψύχραιμη, λογική, και στοχευμένη.

Δίνετε μια ξυλιά. Αν νομίζετε ότι το να τραβήξετε το αυτί του παιδιού σας,  το να του δώσετε μια ξυλιά ή να το πιάσετε από το χέρι και να το ταρακουνήσετε θα έχει κάποιο μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα, γελιέστε!  Το μόνο που καταφέρνετε είναι να περάσετε στο παιδί σας το μήνυμα ότι οι διαφωνίες και οι συγκρούσεις λύνονται δια της βίας.  Και σε αυτή την περίπτωση, η χρήση του τάιμ-άουτ θα σας βοηθήσει να ανακτήσετε την ψυχραιμία σας.  Χρησιμοποιήστε διαφορετικές και αποτελεσματικές τεχνικές αλλαγής συμπεριφοράς του παιδιού σας.  Και μην ξεχνάτε: ο ρόλος σας είναι να διδάξετε το παιδί να φέρεται σωστά, όχι να του επιβληθείτε δια της βίας.

Ασυνέπεια ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις σας.  Κοιτάζοντας γύρω μου παρατηρώ ότι οι περισσότεροι γονείς είναι ασυνεπείς ως προς το πώς αντιδρούν στα παιδιά τους.  Για την ίδια κακή συμπεριφορά του παιδιού, οι γονείς συνήθως έχουν διαφορετική αντίδραση κάθε φορά, ανάλογα με τις συνθήκες: το που βρίσκονται, ποιος είναι μπροστά, κλπ.  Με αυτό τον τρόπο, όμως, δεν επέρχεται συμπεριφορική αλλαγή.  Είναι σημαντικό να υπάρχουν συγκεκριμένοι, ξεκάθαροι και κατανοητοί κανόνες τους οποίους το παιδί καταλαβαίνει και βλέπει να ισχύουν κάθε φορά.  Για παράδειγμα, αν το παιδί σας χρησιμοποιήσει μια άσχημη λέξη κι εσείς γελάσετε μαζί του τη μια φορά, ενώ την άλλη φορά που χρησιμοποιεί την ίδια λέξη παρουσία άλλων ανθρώπων το μαλώνετε, απλούστατα εσείς οι ίδιοι μπερδεύετε το παιδί σας, που δεν γνωρίζει τι είναι τελικά το σωστό και τι να περιμένει.  Συνέπεια και υπομονή στη διδασκαλία του τι είναι σωστό και αποδεκτό και συγκεκριμένες συνέπειες αν το παιδί δε δείξει την κατάλληλη συμπεριφορά θα το βοηθήσουν να μάθει το σωστό.

Δωροδοκία. Πόσες φορές έχετε προσπαθήσει να δωροδοκήσετε το παιδί σας να κάνει κάτι που πρέπει, τάζοντάς του ότι θα του πάρετε ό,τι επιθυμεί;  Το να ανάγετε τη δωροδοκία σε βασική μέθοδο διαχείρισης της συμπεριφοράς του παιδιού σας, δυστυχώς, θα σας γυρίσει μπούμερανγκ πολύ σύντομα: ο λόγος;  Επειδή έτσι μαθαίνετε στο παιδί ότι για να πράξει το σωστό θα πρέπει πρώτα να φερθεί άσχημα, να του δοθεί η υπόσχεση για κάποιο δώρο, και μετά να επιδείξει καλή συμπεριφορά.  Όμως, κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην ενήλικη ζωή, και, βέβαια, αυτό που θέλουμε είναι να μάθει ένα παιδί να φέρεται σωστά, άσχετα από το αν υπάρχει ανταμοιβή.  Τι μπορείτε να κάνετε αντί της δωροδοκίας;  Να υπενθυμίσετε στο παιδί πόσο όμορφα νιώθουμε όλοι όταν κάνουμε σωστές επιλογές, ή, να έχετε προκαθορίσει θετικές συνέπειες της θετικής συμπεριφοράς (όχι κάποιο δώρο).

Άσχετες συνέπειες. Πολλές φορές παρατηρώ ότι οι γονείς χρησιμοποιούν την ιδέα «φυσικές συνέπειες της κακής συμπεριφοράς» με λανθασμένο τρόπο.  Η ιδέα είναι να ξεκαθαρίσουμε εξαρχής στο παιδί ότι η αρνητική συμπεριφορά έχει κάποιες αρνητικές φυσικές συνέπειες που σχετίζονται με την κακή συμπεριφορά, ενώ, αντίστροφα, η θετική συμπεριφορά έχει και θετικές συνέπειες.  Μερικές φορές όμως οι γονείς μπερδεύονται, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί αυτή η τακτική.  Για παράδειγμα, το παιδί σας έχει πάει στη φίλη του και του λέτε ότι πρέπει να επιστρέψει μια συγκεκριμένη ώρα.  Την προκαθορισμένη ώρα που είναι να φύγετε, το παιδί σας, αν είναι πιο μικρό πέφτει στο πάτωμα και χτυπιέται, αν είναι μεγαλύτερο απλώς αρνείται να συμμορφωθεί.  Αν εσείς του στερήσετε πχ μια αγαπημένη του δραστηριότητα το σαββατοκύριακο, αυτό δεν είναι η φυσική συνέπεια της κακής του συμπεριφοράς.  Αν όμως επιλέξετε να του πείτε ότι σε 2-3 μέρες που η φίλη το έχει ξανακαλέσει δεν θα του επιτρέψετε να πάει για να μην έχετε τα ίδια, τότε αυτό είναι μια φυσική συνέπεια της αρχικής κακής συμπεριφοράς.  Ή, αν, επιστρέφοντας στο σπίτι πείτε στο παιδί σας ότι δε θα δει τηλεόραση επειδή σπατάλησε το χρόνο του με το να μην υπακούει στο να επιστρέψετε στο σπίτι εγκαίρως, άρα τώρα είναι ώρα κατευθείαν για ύπνο.

Ακυρώνοντας τον άλλον γονιό.  Μαμά και μπαμπάς θα πρέπει να είναι ενωμένοι στο πώς χειρίζονται το παιδί τους.  Είναι απολύτως απαράδεκτο όταν το παιδί πάει από τον πιο αυστηρό στον πιο χαλαρό γονιό για να του ζητήσει να ακυρώσει το τι έθεσε ο άλλος, ή όταν ο ένας γονιός που έχει πρόβλημα με τον άλλο πράττει το αντίθετο προκειμένου να πάρει τον ρόλο του ‘καλού’.   Ακόμα και όταν οι γονείς διαφωνούν η συζήτηση θα πρέπει να γίνει κατ’ ιδίαν, όχι μπροστά στο παιδί.

Σύγχυση ρόλων. Μην ξεχνάτε ποιος είναι ποιος!  Είστε ο γονιός, και το παιδί είναι το παιδί σας!  Όταν επιβάλλετε κανόνες, συνέπειες και τιμωρίες, δεν είστε υποχρεωμένοι να έχετε τη συναίνεση του παιδιού σας.  Το βάρος της απόφασης πέφτει στον γονιό, ο οποίος έχει ευθύνη να διδάξει στο παιδί το σωστό. Μεγαλώνοντας το παιδί μπορείτε να του εξηγήσετε για ποιο λόγο επιλέγετε τη συγκεκριμένη αντιμετώπιση, αλλά η απόφασή σας θα πρέπει να είναι τελική.

Κάνετε το παιδί να αισθάνεται υπερβολικά ένοχο.  Αν προσπαθείτε να κάνετε το παιδί σας να αισθανθεί τύψεις για να φερθεί σωστά, δυστυχώς έχετε επιλέξει λανθασμένη στρατηγική. Το «εγώ που θυσιάστηκα για εσένα» δεν λειτουργεί.  Αν κάνετε το παιδί σας να νιώσει ένοχο για το τι δεν πάει καλά στη δική σας ζωή, τότε δε φέρεστε ως γονιός, αλλά σαν προσωπικότητα που εξαρτάται από τους άλλους.  Αντί να χρησιμοποιήσετε τις ενοχές, απλώς θέστε τις φυσικές συνέπειες των πράξεων του παιδιού σας.

Κάνετε διάλεξη.  Αυτή η παγίδα είναι πραγματικά μοναδική!  Ο γονιός παίρνει το παιδί κατά μέρος και του κάνει διάλεξη για το τι είναι λάθος και τι σωστό.  Λες και πρόκειται το δίχρονο ή ο έφηβος να κάτσει και να ακούσει και να αποδεχτεί τη διάλεξη! Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν οδηγεί σε μάθηση και αλλαγή συμπεριφοράς.   Αν, για παράδειγμα, το παιδί σας δεν έκανε στο σπίτι τις ασκήσεις που είχε για το σχολείο, το να του κάνετε διάλεξη για τη σημασία της εκπαίδευσης δε θα αλλάξει τη συμπεριφορά του.  Το να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους δεν έκανε τις ασκήσεις και να βρείτε μαζί τρόπους να το αντιμετωπίσετε είναι πολύ πιο αποτελεσματική προσέγγιση.

Συγκρίνετε με άλλα παιδιά. Αυτό είναι ένα άλλο συνηθισμένο λάθος, που γίνεται με καλή πρόθεση: «δες τον μεγάλο σου αδερφό, τι καλός που ήταν στα μαθηματικά στην ηλικία σου, εσύ γιατί βαριέσαι να διαβάσεις;», «δες την ξαδέρφη σου που είναι στην ίδια ηλικία με σένα και μελετάει αγγλικά και έχει πάρει ήδη δυο πτυχία και εσύ δεν κάνεις τίποτα», κλπ, κλπ.  Μπορεί ως ενήλικες να θεωρούμε ότι έτσι δίνουμε το καλό παράδειγμα και ελπίδα για βελτίωση στο παιδί,  αλλά οι συγκρίσεις κάνουν ένα παιδί να νιώθει ανεπαρκές και απογοητευμένο.  Προσπαθήστε να δείτε το κάθε παιδί σαν ένα ιδιαίτερο άτομο, με τις δικές του ανάγκες και δυνατά σημεία και προσπαθήστε να το κινητοποιήστε με βάση αυτά.

Μην κάνετε άλλα λάθη!  Αποφύγετε τις παραπάνω παγίδες, επενδύστε σε σωστούς χειρισμούς και θα έχετε ένα χαρούμενο παιδί και μια ισορροπημένη οικογένεια!

Λέξεις-κλειδιά: παιδί, ανατροφή, διαπαιδαγώγηση, τιμωρία, όρια, ανατροφή, οικογένεια, γονείς

ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ:

Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο και επιθυμείτε να το αναδημοσιεύσετε, παρακαλώ να συμπεριλάβετε το όνομα και την ιδιότητά μου, τον τίτλο του άρθρου και τη διεύθυνση του συγκεκριμένου ιστολόγιου.