Επαινέστε και ενθαρρύνετε το παιδί σας με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο!

Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Επαινέστε και ενθαρρύνετε το παιδί σας με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο!

 

Πώς επαινούν συνήθως οι γονείς

Αν παρατηρήσετε γύρω σας, θα προσέξετε ότι οι γονείς συνήθως επαινούν τα παιδιά τους όταν τα πάνε καλά στο σχολείο, όταν διακριθούν σε κάποιο άθλημα, όταν φτιάξουν μια ωραία ζωγραφιά ή κατασκευή, όποτε νομίζουν ότι το παιδί τους έκανε κάποιο κατόρθωμα, ακόμα και αν αυτό είναι το πιο απλό πραγματάκι!

Μόλις λίγο παλαιότερα οι γονείς δεν επαινούσαν τα παιδιά τους, ακόμα και όταν υπήρχε λόγος, επειδή φοβόταν μήπως πάρουν τα μυαλά τους αέρα.  Αντίθετα, σήμερα οι γονείς δίνουν σχεδόν αυτόματα τεράστιες ποσότητες επαίνων, νομίζοντας ότι έτσι χτίζουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών τους.  Δυστυχώς, με αυτό τον τρόπο κατορθώνουν ακριβώς το αντίθετο!

Μπορεί το να επαινούμε πολύ τα παιδιά να έχει αρνητικές συνέπειες;

Ο πολύς έπαινος, όταν δεν υπάρχει λόγος ή όταν ο γονιός επαινεί από κεκτημένη ταχύτητα, χωρίς να το εννοεί στην ουσία, ακινητοποιεί το παιδί: το παιδί φοβάται να δοκιμάσει νέα πράγματα ή να πάρει ένα ρίσκο, από φόβο ότι δεν θα καταφέρει να ανταπεξέλθει στις προσδοκίες των γονιών του.

Από την άλλη, όταν ο γονιός διαρκώς επαινεί το παιδί του αυτό έχει κάτι το μειωτικό, με την έννοια ότι το παιδί εισπράττει το μήνυμα ότι θα πρέπει διαρκώς να έχει την έγκριση-αποδοχή των γονιών του και να βασίζεται στη γνώμη τους για να δει αν τα κατάφερε.

Τι γίνεται όταν δίνουμε λίγο έπαινο στα παιδιά;

Το άλλο άκρο,  όταν οι γονείς δεν επαινούν αρκετά το παιδί τους, έχει επίσης αρνητικές συνέπειες.  Το παιδί μπορεί να αισθάνεται διαρκώς ότι δεν είναι αρκετά καλό, μπορεί να προσπαθεί συνέχεια ή ίσως να τα παρατήσει και να αισθάνεται ότι οι γονείς του δε νοιάζονται γι’ αυτό. Χωρίς καθόλου έπαινο, το παιδί δε μαθαίνει να χαίρεται τις επιτυχίες και τις προσπάθειές του, δεν αναπτύσσει εσωτερικό κριτήριο για τις επιδόσεις του και χάνει εν μέρει το κίνητρό του για να προσπαθήσει ακόμα περισσότερο.

Ποια είναι η σωστή δόση στον έπαινο;

ΠΟΙΟΤΗΤΑ και όχι ποσότητα!  Είναι η σύγχρονη επιστημονική απάντηση.  Η ποιότητα του επαίνου που δίνουμε σε ένα παιδί είναι σημαντικότερη από την ποσότητα του επαίνου. Αν ο έπαινος είναι ειλικρινής και επικεντρώνεται στην προσπάθεια του παιδιού και όχι στο αποτέλεσμα, μπορείτε να επαινείτε το παιδί σας κάθε φορά που κάνει κάτι που αξίζει.

Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να δίνουμε έπαινο;

Επαινέστε την προσπάθεια.  Επαινέστε την προσπάθεια και όχι απαραιτήτως το αποτέλεσμα, διότι σε πολλές περιπτώσεις ένα παιδί προσπαθεί χωρίς να τα καταφέρνει απολύτως.  Το παιδί που προσπαθεί να τακτοποιήσει/καθαρίσει το δωμάτιο του, προπονείται σκληρά (αλλά δεν παίρνει βραβείο), βοηθάει στο μαγείρεμα, κλπ θα πρέπει να επαινεθεί, γιατί έχει κάνει μια καλή προσπάθεια.

Γιορτάστε τις επιτυχίες του παιδιού, αλλά αποφύγετε να του δώσετε μετρητά.  Βγείτε για φαγητό ή γλυκό κάνετε κάτι που αρέσει στο παιδί σας μετά από σκληρή δουλειά ή επιτυχία του (πχ μετά τις εξετάσεις, μια παράσταση, έναν αγώνα, κλπ) ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.  Με αυτό τον τρόπο γιορτάζετε τη δουλειά, την επιμονή, την αφοσίωση του παιδιού σε αυτό που κάνει και του δημιουργείτε πίστη στον εαυτό του και κίνητρο για να συνεχίσει δυναμικά.

Να είστε συγκεκριμένοι. Αντί να πείτε στο παιδί, «είσαι καταπληκτική ζωγράφος» (που ενδεχομένως να μην είναι και αληθινό!) μπορείτε να πείτε συγκεκριμένα «διαλέγεις πολύ ωραία θέματα στις ζωγραφιές σου και βάζεις θαυμάσια χρώματα».  Όταν λέτε στο παιδι συγκεκριμένα τι κάνει καλά, το βοηθάτε να αναπτύξει τις ικανότητες και τα ταλέντα του.

Να είστε αυθεντικοί και ειλικρινείς. Επαινέστε με ειλικρίνεια, γιατί τα παιδιά καταλαβαίνουν πότε το εννοείτε.  Αν αντιληφθούν ότι δεν είστε ειλικρινείς με τον έπαινο που τους δίνετε, θα χάσετε την εμπιστοσύνη τους.  Ακόμα χειρότερα, μπορεί να αναπτύξουν ανασφάλεια, καθώς δε θα μπορούν να διακρίνουν πάντα τη διαφορά ανάμεσα στο πότε εννοείτε τα θετικά που τους λέτε και πότε όχι.  

Ενθαρρύνετε νέες δραστηριότητες.  Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να δοκιμάσουν νέες δραστηριότητες, εμπειρίες, καταστάσεις, ακόμα και…φαγητά και επιτρέψτε τους να κάνουν λάθη ή να μην τους αρέσει κάτι.

Μην επαινείτε το ολοφάνερο.  Μην το παρακάνετε επαινώντας τα χαρακτηριστικά του παιδιού «είσαι τόσο όμορφο, έξυπνο, καλό, κλπ κλπ» γιατί στο τέλος θα καταντήσουν λέξεις κενές περιεχομένου.

Να επαινείτε όταν το εννοείτε.  Μη λέτε «μπράβο» έτσι, για να πείτε κάτι, αλλά να επαινείτε κάτι συγκεκριμένο.  Αυτό δείχνει στο παιδί ότι ως γονιός αναγνωρίζετε τον κόπο και την προσπάθειά του και ότι καταλαβαίνετε ότι δεν ήταν κάτι γρήγορο και εύκολο για το παιδί.

Επικεντρωθείτε στη διαδικασία.  Να επαινείτε τα παιδιά για τη δουλειά και τον κόπο που καταβάλουν, όχι για μόνο για τα έμφυτα ταλέντα τους.  Μεγάλη σημασία έχει η διαδικασία.  Τελικά, επαινώντας ένα παιδί θέλουμε να του εμφυσήσουμε την ιδέα ότι μπορεί να τα καταφέρει και ότι η προσπάθεια μετράει.

Να επαινείτε δημοσίως, όταν αυτό είναι εφικτό, αλλά να μαλώνετε το παιδί σας κατ’ ιδίαν.

Λέξεις-κλειδιά: παιδί, συμπεριφορά, έπαινος, διαπαιδαγώγηση, οικογένεια, ψυχολογία, παιδοψυχολογία

ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ:

Αν σας άρεσε αυτό το άρθρο και επιθυμείτε να το αναδημοσιεύσετε, παρακαλώ να συμπεριλάβετε το όνομα και την ιδιότητά μου, τον τίτλο του άρθρου και τη διεύθυνση του συγκεκριμένου ιστολόγιου.