Συναισθηματική πειθαρχία

Συναισθηματική πειθαρχία
http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=145289
11/2/2008


Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος

Μερικές φορές τα συναισθήματα μας συνεπαίρνουν σε βαθμό που δεν μπορούμε να τα ξεπεράσουμε ή να τα ελέγξουμε και ευχόμαστε να υπήρχε κάποιος τρόπος να τα δαμάσουμε. Ο τρόπος αυτός υπάρχει!
Σύμφωνα με τον Δρ Charles C. Manz, ειδικό σε θέματα ηγεσίας, δε χρειάζεται να είναι κανείς στο έλεος των συναισθημάτων του: όχι μόνο μπορούμε να τα δαμάσουμε, αλλά και να τα κατευθύνουμε σε εποικοδομητικά κανάλια. Αυτή η ικανότητα να επιλέγουμε το πώς αισθανόμαστε ονομάζεται «συναισθηματική πειθαρχία».

Ενδυνάμωση της ψυχικής ενέργειας
Ένας από τους καλύτερους τρόπους να ενδυναμώσουμε την ψυχική μας ενέργεια είναι να αναγνωρίσουμε το γεγονός, που ίσως και να φαίνεται απίθανο, ότι μπορούμε να επιλέξουμε το πώς αισθανόμαστε. Όπως γνωρίζουμε, τα συναισθήματα είναι δυνάμεις μεγάλης έντασης, αφού δεν καθορίζουν απλώς το πώς αισθανόμαστε, αλλά και το πώς σκεφτόμαστε και το τι αποφάσεις παίρνουμε.
Παρόλο που στην ψυχοθεραπεία -και όχι μόνο- συνιστάται να δίνουμε προσοχή στα συναισθήματά μας επειδή αντιπροσωπεύουν έναν βαθύτερο πυρήνα του εαυτού μας, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δύναμή τους μπορεί να μας εκτροχιάσει. Τα έντονα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένες αποφάσεις και ενέργειες, σε συγκρούσεις και να δημιουργήσουν πυροτεχνήματα τα οποία ξεσπάνε όταν οι άνθρωποι διαφωνούν.

Τα συναισθήματα ως πηγή πληροφοριών
Σύμφωνα με τον Δρ Manz, συγγραφέα του βιβλίου Emotional Discipline: The Power to Choose How You Feel (εκδ. Berrett-Koehler, 2003), τα συναισθήματα είναι μια πηγή πληροφοριών και μπορούν να λειτουργήσουν για τον καθένα μας αν μάθουμε να τα ελέγχουμε και να αξιοποιούμε την ενέργειά τους για καλό σκοπό. Τα συναισθήματα αποτελούν πρωταρχική πηγή ενέργειας και κινήτρων και απαρτίζονται από διαφορετικά συστατικά, όπως συμπεριφορά, σκέψη, φυσιολογία, διανόηση και νόημα. Όλα τα συστατικά των συναισθημάτων μπορούν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση της ζωής του ατόμου.
Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές εμπειρίες στη ζωή του, οπότε καθένας είναι διαφορετικός στο τι ακριβώς διεγείρει τα συναισθήματά του. Για κάποιους ανθρώπους μια διαφωνία μπορεί να πυροδοτήσει πολύ έντονα συναισθήματα, ενώ για κάποιους άλλους ένας θάνατος θα είχε την ίδια συναισθηματική ένταση.
Η συναισθηματική πειθαρχία δεν είναι μια διαδικασία ίδια για όλους-«κόβεται και ράβεται» ατομικά, στα μέτρα του καθενός. Έτσι, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου, η εκπαίδευση στη συναισθηματική πειθαρχία παίρνει λίγο διαφορετική μορφή, ακολουθώντας πάντα τις ίδιες βασικές αρχές, ώστε να μπορεί κανείς να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τωρινές και μελλοντικές προκλήσεις.

Η βασική στρατηγική
Υπάρχουν κάποια βασικά βήματα που μπορεί να ακολουθήσει κανείς όταν έρθει αντιμέτωπος με ένα έντονο συναίσθημα.
1. Αιτία. Το πρώτο που έχει να κάνει κανείς είναι να εντοπίσει το ζήτημα ή γεγονός που προκάλεσε το έντονο συναίσθημα. Είναι απαραίτητο να διαχωρίσει κανείς τις πραγματικές αιτίες από τις αφορμές, κάτι που συχνά όμως είναι δύσκολο.
2. Σώμα. Ανατρέξτε νοερά σε όλο σας το σώμα και εντοπίστε το συγκεκριμένο σημείο και την ένταση των φυσικών αντιδράσεων που δημιουργούν τα συναισθήματά σας (πχ πονοκέφαλος, «πιάσιμο» στο σβέρκο, κλπ). Σε ποιο σημείο του σώματός σας αισθάνεστε τη φυσική αίσθηση του θυμού; Πώς την αξιολογείτε-θετικά ή αρνητικά;
3. Νους. Εντοπίστε τις σκέψεις που συνοδεύουν τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις που τα υποστηρίζουν. Ποιες σκέψεις προκαλούν τα συναισθήματά σας; Αξιολογήστε τον τρόπο με τον οποίο μιλάτε στον εαυτό σας και τις νοερές εικόνες που περνάνε από το μυαλό σας. Ίσως να αισθάνεστε τρομερό άγχος πριν από μία ρομαντική ή επαγγελματική συνάντηση. Μπορεί να σκέφτεστε: «δεν θα τα καταφέρω, θα γελοιοποιηθώ».
4. Πνεύμα. Καθορίστε ποιο κομμάτι του εαυτού σας αναδύεται περισσότερο από αυτό το έντονο συναίσθημα (το ανασφαλές εγώ σας;) και ποιο κρύβεται (το υγιές σας πνεύμα;). Διαλέξτε κάποιες από τις στρατηγικές για να εργαστείτε με τα συναισθήματά σας.

Δύο στρατηγικές για να κερδίσετε συναισθηματική πειθαρχία
1. Διανοητική Ανατοποθέτηση
Αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπετε κάτι, μπορείτε να μετατρέψετε τα αδύναμα σημεία σε ευκαιρίες για επιτυχία και νέα ανοίγματα. Έτσι, όταν είστε σε μια συναισθηματικά δύσκολη κατάσταση, μην επικεντρωθείτε μόνο στους κινδύνους ή σε απαισιόδοξες σκέψεις για το μέλλον, αλλά προσπαθήστε να εντοπίσετε τις ευκαιρίες. Ένας καυγάς, για παράδειγμα, δεν είναι η συντέλεια του κόσμου, αφού μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία να μάθει κανείς κάτι για τις σχέσεις και για το πώς διαφορετικοί άνθρωπο έχουν άλλο τρόπο να βλέπουν τα πράγματα και να διαχειρίζονται καταστάσεις.

2. Συναισθηματικό Κουνγκ-Φου
Στην κινέζικη τέχνη της αυτοάμυνας που είναι γνωστή ως Κουνγκ Φου, στόχος είναι να χρησιμοποιήσει κανείς όσο περισσότερη επιθετική δύναμη προς όφελός του. Έτσι, χωρίς να επιτίθεται στον αντίπαλό του, το άτομο που χρησιμοποιεί αυτή την τεχνική αυτοάμυνας, διοχετεύει διαφορετικά τη δύναμη του αντίπαλου για να πετύχει τον δικό του στόχο, στέλνοντας τον αντίπαλο στο έδαφος με την ενέργεια της δικής του επίθεσης.
Η ίδια διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις συναισθηματικές συγκρούσεις. Αντί λοιπόν να αντιστέκεται κανείς σε μια συναισθηματική επίθεση, μπορεί να αξιοποιήσει την ενέργειά της προς το να βρεθεί λύση. Σε συναισθηματικά φορτισμένες συγκρούσεις, οι άνθρωποι κάνουν τρία πράγματα: δηλώνουν έντονα τις θέσεις τους, επιτίθενται προς τις ιδέες του συνομιλητή τους και επιτίθενται στο συνομιλητή τους.
Συνήθως ο συνομιλητής μπαίνει στον πειρασμό να κάνει το ίδιο και να υπερασπιστεί τις ιδέες του απορρίπτοντας τις ιδέες του άλλου. Μια άλλη προσέγγιση, πολύ πιο αποτελεσματική, είναι να μην το πάρει κανείς προσωπικά, να παραμερίσει συναισθηματικά, να «ακούσει» την κριτική που υπάρχει στις απόψεις του άλλου και να την χρησιμοποιήσει με εποικοδομητικό τρόπο για να πετύχει τους στόχους του. Προκαλώντας την κριτική προκαλείται και κρυμμένες νέες ιδέες και συμβουλές.
Αν δείτε λοιπόν την κριτική ως επίθεση σε ένα πρόβλημα και όχι ως επίθεση προς εσάς τον ίδιο, αν κάνετε ερωτήσεις αντί για δηλώσεις και αν δε χάσετε την ψυχραιμία σας, τότε μπορεί να βρεθείτε στο κατώφλι νέων συνειδητοποιήσεων, γνώσεων, και προσωπικής δύναμης.