Τα υπέρ και τα κατά των καλοκαιρινών διακοπών

Τα υπέρ και τα κατά των καλοκαιρινών διακοπών
http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=40134
22/7/2007

Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Αν και το κλισέ συνδέει το καλοκαίρι με την ξενοιασιά και την ανεμελιά, στη σύγχρονη πραγματικότητά μας το καλοκαίρι μπορεί να χαρακτηριστεί οτιδήποτε άλλο εκτός από τεμπέλικο. Με όλες τις δραστηριότητες αναψυχής, τα ταξίδια και τα σούρτα-φέρτα -με τον συνεπαγόμενο προγραμματισμό και τρεχάματα-, τις αυξημένες κοινωνικές υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες που δίνει η καλοκαιρία που προστίθενται στην καθημερινή ρουτίνα, η καλοκαιρινή περίοδος είναι τελικά εξίσου γεμάτη ασχολίες όπως και οι άλλες εποχές.

Υπάρχουν όμως τόσο τα υπέρ, όσο και τα κατά ακόμα και στο καλοκαίρι!
Υπέρ: Τα παιδιά είναι στο σπίτι και δεν έχουν σχολείο ή πανεπιστήμιο
Εαν έχετε παιδιά ή άλλα μέλη της οικογένειας που το χειμώνα είναι απασχολημένα και βρίσκονται κυρίως εκτός σπιτιού λόγω εκπαιδευτικών υποχρεώσεων (μαθητές και φοιτητές), το καλοκαίρι είναι συνήθως η ευκαιρία για το ξανασμίξιμο και την επανασύνδεση όλης της οικογένειας (ακόμα κι αν αυτό γίνεται στα διαλείμματα μεταξύ κατασκηνώσεων και διακοπών). Αυτή είναι η ευκαιρία σας για να περάσετε ποιοτικό χρόνο με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, χωρίς τα 'πρέπει' και τα 'μη' που συνήθως ευδοκιμούν το χειμώνα. Τα συναισθήματα της μοναξιάς και της απομόνωσης που μπορεί να έχει κανείς ιδιαίτερα τους ψυχρούς μήνες καταλαγιάζουν.

Κατά: Τα παιδιά είναι στο σπίτι και δεν έχουν σχολείο ή πανεπιστήμιο!
Το γεγονός ότι ξαφνικά πολλά άτομα μοιράζονται την ίδια στέγη κι εγείρουν απαιτήσεις για φροντίδα και προσοχή μπορεί να δημιουργήσει ένα χαοτικό περιβάλλον. Για έναν άνθρωπο που έχει ψυχικές ευαισθησίες και δε διαθέτει αρκετή ενέργεια, μπορεί η νέα αυτή κατάσταση να δημιουργήσει ένταση και άγχος καθώς και το συναίσθημα ότι το άτομο δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες της περίστασης.

Υπέρ: Το καλοκαίρι φέρνει ζεστό και λαμπρό καιρό
Δεδομένης της ευασθησίας των ατόμων με κατάθλιψη ή τάσεις κατάθλιψης στον κρύο και σκοτεινό καιρό, η καλοκαιρία συνήθως αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη. Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μια ανοδική τάση στην ψυχική διάθεση του ανθρώπου -και συχνά στο επίπεδο της ενέργειάς του- που σχετίζεται με την ηλιοφάνεια. Ακόμα, ο καλός καιρός δίνει την ευκαιρία για δραστηριότητες εκτός σπιτιού, στο φυσικό φως, που έχει θετική επίδραση στην κατάθλιψη.

Υπέρ: Το καλοκαίρι φέρνει υγρασία και την τάση για υπερθέρμανση
Οι ζεστές και υγρές μέρες συνήθως είναι πνιγηρές και κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα. Για τα άτομα με τάσεις κατάθλιψης οι μέρες αυτές είναι ακόμα πιο δύσκολες, καθώς έχουν μια αρνητική σωματική αντίδραση και η διάθεση τους επιδεινώνεται.

Υπέρ: Οι μέρες είναι μεγαλύτερες εξαιτίας της αύξησης στο φως της ημέρας
Για πολλά άτομα με κατάθλιψη, που έχουν δυσκολία να ξυπνήσουν πριν το μεσημέρι (ή χρειάζονται μεσημεριανό ύπνο) ξαφνικά η μέρα τους μεγαλώνει, μια που φαίνεται ότι η λειτουργική τους μέρα έχει περισσότερες ώρες. Αυτό δίνει στο άτομο την αίσθηση ότι έχει περισσότερο έλεγχο πάνω στα πράγματα και μπορεί να προγραμματίσει περισσότερες δραστηριότητες και να νιώσει πιο κοντά στον 'πραγματικό' κόσμο.

Κατά: Η αυξημένη ηλιοφάνεια μπορεί να δημιουργήσει δυσκολία γι' αυτούς που έχουν προβλήματα ύπνου.
Πολλοί άνθρωποι με κατάθλιψη έχουν δυσκολία να κοιμηθούν ακόμα κι όταν είναι σκοτεινά, πόσο μάλλον όταν ηλιαχτίδες τρυπώνουν μέσα από τα παντζούρια! Μια μεγαλύτερη σε διάρκεια μέρα μπορεί να θέσει νέες πιέσεις, του τύπου ότι κανείς πρέπει να είναι πιο δραστήριος, πράγμα που δημιουργεί ενοχές και αρνητική διάθεση σε κάποιον με κατάθλιψη.

Υπέρ: Το καλοκαίρι μας επιτρέπει να έρθουμε πιο κοντά στη φύση
Μια βόλτα στην παραλία για να μαζέψουμε κοχύλια, το βραδινό αεράκι να δροσίζει, μια ανατολή ή ένα ηλιοβασίλεμα στο βουνό ή τη θάλασσα, το καλοκαίρι μας θέλγει με τον ωραίο καιρό και μας προτρέπει να περάσουμε την ώρα μας κοντά στη φύση. Το αίσθημα της επανασύνδεσης με τη φύση και η απόλαυση που αυτή δίνει μπορεί να καλμάρει το πνεύμα και την ψυχή.

Κατά: Για το άτομο με κατάθλιψη οι ευκαιρίες για αυξημένες δραστηριότητες μπορεί να φέρνουν αρνητικά συναισθήματα
Για το άτομο με κατάθλιψη οι επιπλέον ευκαιρίες για ποικίλες δραστηριότητες μπορεί να αποτελούν πηγή πρόσθετης θλίψης, με τη συνειδητοποίηση ότι δεν μπορεί ν'ανταποκριθεί και με τη σύγκριση του πως ήταν πρίν το επεισόδιο της κατάθλιψης και πως είναι τώρα. Ακόμα, η αίσθηση ότι δεν έχει μεγάλο έλεγχο των πραγμάτων και ότι η κατάθλιψη καθορίζει τη ζωή του μπορεί να κάνει το άτομο να αποσυρθεί ακόμα περισσότερο, νιώθοντας ενοχές γι' αυτά που θα 'έπρεπε' να κάνει αλλά δεν μπορεί. Το αποτέλεσμα είναι συναισθήματα λύπης, απώλειας, και πένθους του χαμένου εαυτού.

Έχετε μερικά από τα ανησυχητικά συμπτώματα της κατάθλιψης;
Το παρακάτω τεστ στόχο έχει να εντοπίσει εάν παρουσιάζετε κάποια από τα συμπτώματα που συνδέονται με την κατάθλιψη και δεν δίνει μια διάγνωση κατάθλιψης (για την οποία θα πρέπει να απευθυνθείτε σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο).

Τις προηγούμενες δύο εβδομάδες είχατε:
1. Συναισθήματα λύπης και εκνευρισμού; Ναι Όχι
2. Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για πράγματα/δραστηριότητες που παλιότερα σας άρεσαν; Ναι Όχι
3. Αλλαγές στο βάρος ή την όρεξή σας; Ναι Όχι
4. Αλλαγές στον ύπνο σας; (υπνηλία ή αϋπνία) Ναι Όχι
5. Συναισθήματα ενοχής; Ναι Όχι
6. Δυσκολία συγκέντρωσης, προσοχής, δυσκολία στο να θυμηθείτε κάτι ή να πάρετε αποφάσεις; Ναι Όχι
7. Κούραση ή απώλεια ενέργειας; Ναι Όχι
8. Υπερκινητικότητα ή μειωμένη ενεργητικότητα που έγιναν αντιληπτά από τους γύρω σας; Ναι Όχι
9. Συναισθήματα ότι δεν αξίζετε και ότι δεν υπάρχει ελπίδα για τίποτα; Ναι Όχι

Για να ανταπεξέλθετε στις ανάγκες του καλοκαιριού παρά τα συναισθήματα κατάθλιψης

• βρείτε χρόνο για ξεκούραση χωρίς ενοχές
• 'ουκ εν τω πολλώ το ευ': επιλέξτε λίγες αλλά ευχάριστες δραστηριότητες
• μην ξεκινάτε τις σκέψεις σας από το τι θα έπρεπε να κάνετε αλλά από το τι μπορείτε να κάνετε. Ο μόνος που τελικά κρίνει τον εαυτό σας είναι ο ίδιος σας ο εαυτός και όχι οι άλλοι
• δηλώστε τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας στους άλλους και μην περιμένετε να τις μαντέψουν
• εξηγήστε πως νιώθετε και τι μπορούν να κάνουν (ή να μην κάνουν!) για να σας κάνουν τη ζωή ευκολότερη
• αποφύγετε την έντονη ζέστη και τον ήλιο
• δοκιμάστε ελαφριά σωματική άσκηση νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα