ΘΥΜΟΣ: ένα βασανιστικό συναίσθημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που επικεντρώνεται στην αίσθηση του ατόμου ότι δεν έχει τον έλεγχο των πραγμάτων και των καταστάσεων γύρω του.  Ο θυμός που αισθάνεται το άτομο όταν κάποιος τον βρίζει, όταν κάποιος χώνεται μπροστά του ενώ οδηγεί, όταν δεν παίρνει μια αύξηση που περίμενε δημιουργείται από την αίσθηση της ανημπόριας και έλλειψης ελέγχου σε παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικές αξίες.  Οι αξίες αυτές μπορεί να είναι περηφάνεια, συνέπεια, δικαιοσύνη—ο άνθρωπος εκνευρίζεται όταν δεν παίρνει αυτό που θέλει.  Ο θυμωμένος άνθρωπος συνήθως νομίζει ότι ξέρει τι δημιούργησε το πρόβλημα και έχει ένα συγκεκριμένο στόχο για το θυμό του.  Πιστεύει ότι ένα ξέσπασμα θυμού κατά κάποιο τρόπο θα ελευθερώσει ενέργεια και θα σπάσει το φράγμα που στέκεται ανάμεσα σε αυτόν και τις επιθυμίες του.

Ο θυμός όμως, συνήθως έχει αρνητικές συνέπειες.  Συσκοτίζει τη σκέψη και την κρίση και δημιουργεί πρόσθετο στρες.  Ο θυμός και η επιθετικότητα –είτε λεκτική-συναισθηματική είτε φυσική- διαβρώνει και συχνά καταστρέφει τις σχέσεις.  Και ο μόνιμος θυμός και εκνευρισμός έχει βρεθεί ότι συνδέεται με καρδιακά προβλήματα και εμφράγματα.

Επιθετικότητα σημαίνει έλλειψη αποδοχής ότι κάποια πράγματα δεν αλλάζουν

Οταν κάποιος κλωτσάει μια σπασμένη πόρτα, βρίζει τον τροχονόμο που του έκοψε κλήση, επιμένει ότι για τα προβλήματά του φταίει το πως τον μεγάλωσαν οι γονείς του, αρνείται να παραδεχτεί ότι μια σχέση τελείωσε και επιμένει, κλπ., είναι επιθετικός επειδή δεν μπορεί να παραδεχτεί ότι ορισμένες πλευρές της πραγματικότητας δεν αλλάζουν.  Επιθετικότητα σημαίνει ότι το άτομο δεν αποδέχεται την πραγματικότητα και προσπαθεί να φτάσει κάποιον στόχο ο οποίος δεν είναι εφικτός.

Ελέγξτε τις σκέψεις που παράγουν θυμό
            Ο θυμός δημιουργείται από αδυναμία του ατόμου να ανταπεξέλθει και να χειριστεί διανοητικά και ψυχολογικά μια κατάσταση.  Αν νιώθετε μόνιμα θυμωμένοι ή εκνευρισμένοι είτε έχετε σημαντικά άλυτα ζητήματα είτε δε χρησιμοποιείτε σωστές συναισθηματικές μεθόδους στη ζωή σας.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του θυμού

1.      Διερευνήστε τα συναισθήματα του φόβου και της λύπης που βρίσκονται στη βάση του θυμού.

Μην ξεχνάτε ότι ο θυμός πηγάζει από φόβο και την αίσθηση της ανημπόριας.  Κάποιος σηματνικός στόχος ή αξία απειλείται και το άτομο νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο της κατάστασης.  Συχνά δεν παραδέχεται κανείς το συναίσθημα του φόβου και της λύπης επειδή πιστεύει ότι αυτό θα ήταν ένδειξη αδυναμίας.  Ομως, αυτά ακριβώς τα συναισθήματα θα σας να διευκρινίσεται ποιες αξίες και στόχοι σας απειλούνται.  Η αληθινή αιτία μπορεί να μην είναι αυτή που φαίνεται επιφανειακά (π.χ., άργησε ο φίλος σας στο σινεμά) αλλά κάτι βαθύτερο (π.χ., ότι δε νοιάζεται αρκετά για σας).

2.      Αναπτύξτε κατανόηση και άλλη οπτική γωνία

Αν θέλετε να μειώσετε το θυμό σας προς κάποιον, προσπαθήστε να δείτε την κατάσταση από τη δική του οπτική γωνία.  Εαν υπάρχει η δυνατότητα, ζητήστε από το άλλο άτομο κάποιες εξηγήσεις για τη στάση του, τις σκέψεις και τους παράγοντες που οδήγησαν τη συμπεριφορά του στο σημείο να σας προκαλέσει θυμό.  Εαν αυτό δεν είναι δυνατό, προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του άλλου και να δείτε τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία.  Προσπαθήστε να φανταστείτε τι σκεφτόταν και γιατί.

3.      Να υποθέσετε τις καλύτερες προθέσεις (όποτε αυτό είναι δυνατό)

Στο βαθμό που κάποιος πιστεύει ότι η φίλη του που δεν απαντάει αμέσως στα τηλεφωνήματακαι ηλεκτρονικά μηνύματά του το κάνει επίτηδες για να τον πληγώσει, αυτό που καταφέρνει είναι να αυξήσει το θυμό του.  Αν βασανίζεται από σκέψεις του τύπου «δε νοιάζεται για μένα», «το κάνει επίτηδες για να με νευριάσει», «είναι εγωίστρια», «θέλει να με κάνει να ζηλέψω», τότε ρίχνει λάδι στη φωτιά του θυμού του.  Αντί γι΄αυτό, μπορεί να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά της φίλης του με άλλον τρόπο, π.χ. ότι έχει κι αυτή τις δικές της ανάγκες και υποχρεώσεις που μπορεί να μην της επιτρέπουν να απαντήσει άμεσα.  Μπορεί επίσης να επικεντρωθεί σε αποδείξεις από το παρελθόν και το παρόν ότι η φίλη του τον αγαπάει και νοιάζεται γι’ αυτόν.  Το πως αυτός αποφασίζει να σκεφτεί θα αυξήσει ή θα μειώσει το θυμό του.

Ακόμα και οι πολύ θυμωμένοι άνθρωποι δε θέλουν πρωταρχικά να πληγώσουν κάποιον άλλον, απλά προσπαθούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, να αμυνθούν και να διατηρήσουν τις αξίες τους.

Πως όμως το αξίωμα ότι οι άνθρωποι είναι συνήθως επιθετικοί για να αυτοπροστατευτούν ταιριάζει σε λιγότερο επιθετικά άτομα;  Τι γίνεται όταν ένα άτομο που κανονικά σας αγαπάει και σας νοιάζεται ξαφνικά θυμώνει και προσπαθεί να σας βλάψει με κάποιο τρόπο;  Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αυτό δρα με γνώμονα το δίκαιο και την άμυνά του.  Πιθανότατα προσπαθεί να σας δώσει ένα μάθημα, «να σας δείξει», να ισοφαρίσει μαζί σας, ώστε να μην του ξανακάνετε κακό (ακόμα και αν το «κακό» που του κάνατε ήταν να ακυρώστε ένα ραντεβού σας!).  Με δυο λόγια, το άτομο αυτό ενεργεί με την ίδια λογική που ενεργείτε κι εσείς όταν μπαίνετε στο φαύλο κύκλο της σύγκρουσης και υποθέτει για σας τις χειρότερες προθέσεις.

4.      Είναι η «δικαιοσύνη» βασικό ζήτημα;

Συχνά οι προσδοκίες μας αποτελούν το κλειδί των συναισθημάτων μας.  Δεν αποδεχόμαστε εύκολα ότι ούτε εμείς ούτε οι άλλοι είναι τέλειοι.  «Ασχημα, κακά, άδικα» πράγματα συμβαίνουν κάθε μέρα και είναι φυσικό να έχουμε αρνητικά συναισθήματα απέναντί τους.   Αν κανείς λειτουργεί βάσει του δόγματος της «δικαιοσύνης» πιστεύει ότι στη ζωή όλα πρέπει να είναι δίκαια και ότι δεν θα πρέπει να γίνεται καμιά αδικία, τότε έχει προσδοκίες που θα διαψευστούν σύντομα και θα οδηγήσουν στη θλίψη και το θυμό.  Οταν όμως το άτομο λειτουργεί με βάση το «δόγμα της χαράς», τότε τα πράγματα αλλάζουν, γιατί αυτό προτείνει να υιοθετήσουμε αυτό που συμβάλλει περισσότερο στην ατομική και συλλογική χαρά και ευτυχία.