Τo σύνδρομο του... εργένη

Αρθρο στο Health.In.gr
Τo σύνδρομο του... εργένη
http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=139373
18/6/2007

Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Ή γιατί είναι δύσκολο να «σοβαρέψει» και να μονιμοποιηθεί μια σχέση

Στην εποχή μας όλο και περισσότερα άτομα και των δύο φύλων παραπονιούνται ότι δε βρίσκουν μόνιμο σύντροφο για σταθερή σχέση, παρά την επιθυμία τους ή τις προσπάθειές τους, ενώ εύκολα βρίσκουν κάποιο άτομο για μια παροδική σχέση που βάση της έχει το «εδώ και τώρα περνάμε καλά», χωρίς κάτι παραπάνω.
Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι ποικίλοι, ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν τις αιτίες αποκλειστικά στο κοινωνικό τους περιβάλλον και δε στρέφονται εντός τους για να διερευνήσουν τις ρίζες του προβλήματος στον εαυτό τους.
Συχνά ένας βασικός λόγος για τον οποίο ένα άτομο δεν μπορεί να δημιουργήσει μια μόνιμη σχέση αμοιβαίας αφοσίωσης είναι διότι είτε το ίδιο είτε ο/η σύντροφος που επιλέγει «πάσχει» από το λεγόμενο «σύνδρομο του εργένη ή της εργένισσας».
Τι είναι το σύνδρομο του εργένη ή της εργένισσας;
Πρόκειται για μια σειρά χαρακτηριστικών που προσδιορίζουν άτομα τα οποία έχουν καιρό να μπουν σε μια μόνιμη, σταθερή ερωτική σχέση. Το προφίλ του εργένη ή της εργένισσας είναι ότι:

• Είναι ευχαριστημένοι από τη δουλειά τους, αντλούν ευχαρίστηση από αυτή
• Είναι κοινωνικά άτομα, έχουν ευρύ κοινωνικό κύκλο και ουσιαστικές φιλίες
• Καλύπτονται από τα χόμπι και τα ενδιαφέροντάς τους, στα οποία αφιερώνουν πολύ χρόνο
• Έχουν πολλές ευκαιρίες για διασκέδαση
• Είναι «βολεμένοι» στη ρουτίνα τους
• Έχουν μικρή ανάγκη για δέσμευση
• Δεν έχουν χώρο ή χρόνο στη ζωή τους για δεσμευτική σχέση
• Πρόκειται για άντρα ή γυναίκα που είναι συνειδητά μόνος ή μόνη

Αυτή η ομάδα χαρακτηριστικών που αποκαλείται «σύνδρομο του εργένη ή της εργένισσας» δεν είναι φυσικά κάποια διαταραχή ή ασθένεια, αλλά μια ψυχο-κοινωνική οντότητα. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμα, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να μην τα αναγνωρίζουν ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό, πόσο μάλλον σε έναν πιθανό σύντροφο.

Γιατί κάποιος γίνεται εργένης ή εργένισσα;
Οι λόγοι για τους οποίους ένα άτομο επιλέγει να μείνει μόνο του είναι ποικίλοι. Μπορεί να έχουν τη βάση τους στην παιδική ηλικία και την οικογενειακή ζωή στα πρώτα χρόνια της ζωής, αν αυτή χαρακτηριζόταν από αρνητικές εμπειρίες, όπως καβγάδες ή ψυχρότητα μεταξύ των γονιών.
Μια άλλη συνηθισμένη αιτία είναι ότι κάποιοι άνθρωποι που έχουν μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση επιλέγουν -συνειδητά ή ασυνείδητα- να είναι μη διαθέσιμοι για περαιτέρω σοβαρές σχέσεις.
Ακόμα, υπάρχουν άτομα τα οποία συνειδητά προτιμούν να είναι κατά κύριο λόγο μόνα τους, ενώ καλύπτονται από φίλους, τον κοινωνικό τους κύκλο και κάποια εφήμερη σχέση ή μια ερωτική σχέση η οποία είναι οριοθετημένη, που σημαίνει ότι δεν πρόκειται να καταλήξει σε γάμο.

Έλλειψη αναγνώρισης του «εργένη» στον εαυτό ή τους άλλους
Συχνά ακούμε κάποιο άτομο να δηλώνει ότι επιθυμεί να παντρευτεί, όμως όλο κάτι συμβαίνει και οι σχέσεις του δεν έχουν «αίσια κατάληξη». Είτε λοιπόν οι σχέσεις του δεν κρατάνε πολύ καιρό, είτε είναι φανερό (στους τρίτους, όχι στο ίδιο) ότι έχει κάνει λανθασμένη επιλογή συντρόφου, είτε όταν φτάσει στα πρόθυρα της επισημοποίησης της σχέσης του βρίσκει κάποια αφορμή και τη διαλύει.
Τις περισσότερες φορές ο εργένης ή η εργένισσα δείχνει ένα κοινωνικό, ευχάριστο, θελκτικό πρόσωπο προς τα έξω, με αποτέλεσμα να είναι αγαπητά άτομα στον περίγυρό τους και να έχουν ερωτικές επιτυχίες. Αντίθετα, όταν μπαίνουν σε μια σχέση η οποία σοβαρεύει, τότε η συμπεριφορά τους αλλάζει, γίνεται ψυχρή, απόμακρη, ενώ παράλληλα χάνουν την καλή τους διάθεση με τον άνθρωπό τους και λειτουργούν μόνο όταν είναι με παρέα άλλων ανθρώπων.
Το άτομο με αυτό το μοτίβο σχέσεων πιθανότατα δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι μέσα του κρύβει έναν εργένη ή μια εργένισσα που ενώ είναι κοινωνικό και επιθυμεί τις σχέσεις, ωστόσο έχει κάποιο φόβο με τη δέσμευση, την οποία και αποφεύγει με κάθε τρόπο.
Υπάρχουν βέβαια και οι άνθρωποι οι οποίοι είναι ξεκάθαροι σχετικά με τις επιθυμίες τους: θέλουν να βρουν έναν μόνιμο σύντροφο, να δημιουργήσουν μια σχέση αποκλειστικότητας και αφοσίωσης, η οποία θα καταλήξει, συντομότερα ή αργότερα, σε γάμο. Αυτοί οι άνθρωποι σε κάποιες περιπτώσεις γοητεύονται από έναν εργένη ή μια εργένισσα, αλλά δε συνειδητοποιούν ότι το άλλο άτομο δε μοιράζεται τις επιθυμίες τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι υπερ-επενδύουν σε μια σχέση η οποία εξαρχής δεν έχει μέλλον, και βέβαια, όταν έρχεται το αναπόφευκτο τέλος, αισθάνονται προδομένοι, ότι έχουν απορριφθεί, ενώ δεν μπορούν να καταλάβουν το «γιατί».

Τα λάθη στην προσέγγιση
Αντρες και γυναίκες γοητεύονται εύκολα από το στυλ και το προφίλ του εργένη, διότι έχει πολλά θετικά και θελκτικά χαρακτηριστικά. Το πρόβλημα δεν είναι λοιπόν ότι τα χαρακτηριστικά του εργένη ή της εργένισσας είναι αυτά καθαυτά προβληματικά ή μειονεκτικά.
Αντίθετα, μπορεί να είναι πολύ ελκυστικά και το ζευγάρι να περνάει όμορφα, ενώ παράλληλα έχει διαφορετικές επιθυμίες σχετικά με την έκβαση της σχέσης. Έτσι, το βασικό πρόβλημα που προκύπτει είναι η ανισορροπία που δημιουργείται ανάμεσα στις επιθυμίες του ενός ατόμου και του άλλου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί το ένα άτομο να επιθυμεί μια σοβαρή σχέση, κάτι που ο εργένης δεν το θέλει ή δεν μπορεί να δώσει τη συγκεκριμένη υπόσχεση δέσμευσης.
Από την άλλη, το άτομο που επιλέγει έναν εργένη ή μία εργένισσα για σύντροφο, μπορεί να σκέφτεται -συνειδητά ή ασυνείδητα- «θα του αλλάξω τη νοοτροπία», ή «σιγά-σιγά και με υπομονή θα τον φέρω με τα νερά μου και θα μαλακώσει», κάτι που φυσικά δε γίνεται, με αποτέλεσμα προβλήματα στη σχέση.
Αυτή η προσέγγιση είναι ιδιαίτερα προβληματική, επειδή δε λαμβάνει υπόψη τις επιθυμίες και τα χαρακτηρολογικά στοιχεία του άλλου, παρά μόνο βασίζεται στην εγωιστική επιθυμία τού «θέλω αυτόν τον άνθρωπο και θα κάνω τα πάντα για να τον έχω και να τον κρατήσω με τους όρους που εγώ θέτω». Όταν όμως ξεκινά κανείς τη σχέση του κάπως έτσι, το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα θα ‘σκαλώσουν’ κάπου, με την έννοια ότι με το ζόρι ή με μονόπλευρη επιθυμία δε γίνεται να διατηρηθεί η σχέση.
Σε άλλες περιπτώσεις, το άτομο που έχει σχέση με κάποιον ο οποίος/ η οποία δεν επιθυμεί μονιμότητα και δέσμευση επιλέγει μια πιο ‘επιθετική’ προσέγγιση: διαμαρτύρεται, φωνάζει, κάνει μούτρα, αλλά το μόνο που θα καταφέρει με αυτά είναι να επισπεύσει το τέλος της σχέσης.

Υπάρχει σωστή προσέγγιση;
Η πιο σωστή προσέγγιση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να υπάρχει αυτογνωσία: αν δηλαδή ένα άτομο γνωρίζει ότι το ίδιο διαθέτει τα χαρακτηριστικά του εργένη ή της εργένισσας, καλό θα είναι να το κοινοποιήσει στο άτομο με το οποίο πρόκειται να κάνει σχέση, ώστε να μη δημιουργήσει ψεύτικες προσδοκίες.
Αν πάλι κάποιο άτομο ανακαλύψει ότι ο/η σύντροφος του διαθέτει εργένικα χαρακτηριστικά, καλό θα είναι να εξετάσει μέσα του τι είναι αυτό που επιθυμεί από τη συγκεκριμένη σχέση, ώστε να αποφασίσει αν θα παραμείνει ή αν θα φύγει, συζητώντας το με τον/τη σύντροφό του.