Δώστε στο Παιδί σας μια «Πλούσια» Ζωή— χωρίς να το κακομάθετε

Μήπως σήμερα τα παιδιά είναι περισσότερο κακομαθημένα σε σχέση με προηγούμενες γενιές;  Μήπως θέλουμε να δώσουμε στο παιδί μας μια «πλούσια» ζωή, αλλά φοβόμαστε μήπως το μετατρέψουμε σε κακομαθημένο εγωιστή;  Μπορούμε να βρούμε τη χρυσή τομή!

1.Μην «ταίζετε» τη συναισθηματική πείνα του παιδιού σας με υλικά αγαθά.  Τις περισσότερες φορές που ένα παιδί γκρινιάζει ή ζητάει πράγματα στην πραγματικότητα επιθυμεί περισσότερο χρόνο με και περισσότερη προσοχή από τους γονείς του.  Οι γονείς είναι απασχολημένοι, δεν έχουν χρόνο ή διάθεση και καταλήγουν να νιώθουν ενοχές που δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο στο παιδί τους.  Τι κάνουν λοιπόν;  Του αγοράζουν ακόμα περισσότερα πράγματα.  Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται…  Δημιουργήστε χρόνο για το παιδί, δημιουργήστε οικογενειακές ρουτίνες, αφιερώστε ώρα και προσοχή στο παιδί και θα έχετε ένα χαρούμενο, καλά προσαρμοσμένο παιδί.   Είναι αμετάφραστο το αγγλικό ρητό που λέει «children thrive when you give them half as many presents and twice as much of your presence» (τα παιδιά προκόβουν όταν τους δίνετε τα μισά δώρα και τη διπλή παρουσία σας).

2. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δημιουργήσει τη δική του «αφθονία».   Συχνά οι γονείς, αγχωμένοι οι ίδιοι από τον αγώνα για τα χρήματα, (α) μαλώνουν τα παιδιά τους όταν ζητάνε υλικά αγαθά και τους δημιουργούν σύνδρομο στέρησης και ντροπής «εγώ στην ηλικία σου δεν είχα τίποτα από όλα όσα έχεις, μη γίνεσαι αχάριστος..» ή, στο αντίθετο άκρο, (β) δίνουν άκριτα στο παιδί τους ό,τι ζητήσει.  Και οι δύο πρακτικές όμως περνούν λανθασμένο μήνυμα! Ο καλύτερος τρόπος (γ) είναι να ενθαρρύνουμε το παιδί και να του δείξουμε ότι έχει δύναμη το ίδιο.  Ας δούμε τρία παραδείγματα των τριών αυτών προσεγγίσεων.  Ο γονιός και το παιδί είναι σε ένα μαγαζί για να αγοράσουν δώρο για τα γενέθλια ενός φίλου.

(α) «Μην αρχίζεις πάλι να ζητάς… δεν πρόκειται να σου πάρω τίποτα.. είσαι αχάριστος.. προχτές σου πήρα παιχνίδι.. μα εσύ ποτέ δεν ευχαριστιέσαι με τίποτα και όλο ζητάς;  και ούτε καν παίζεις με τα παιχνίδια που έχεις!»  

Αυτή η τακτική δίνει στο παιδί το μήνυμα ότι δεν αξίζει το παιχνίδι (ή το οτιδήποτε ζητάει), κάτι που είναι λανθασμένο, διότι το κάθε παιδί αξίζει.  Του κολλάει την ταμπέλα ότι είναι αχάριστο και άπληστο που συνέχεια θέλει κάτι (αλλά βέβαια όλοι μας επιθυμούμε πράγματα όλη την ώρα!) ότι οι γονείς δεν έχουν τα χρήματα για όσα το παιδί ζητάει (και το κάνουν να αισθάνεται μια έλλειψη και άγχος για τα οικονομικά) και τελικά το μήνυμα που παίρνει το παιδί είναι ότι δεν έχει ούτε δύναμη ούτε έλεγχο των πραγμάτων και δε μπορεί να πάρει αυτό που επιθυμεί, ενώ οι άλλοι και αξίζουν και μπορούν.

(β) «Εντάξει, κατάλαβα.. το θέλεις πάρα πολύ.. για να δούμε πόσο κοστίζει.. εντάξει, θα σου το πάρω… Θα μου υποσχεθείς όμως ότι θα είσαι καλό παιδί όλη την εβδομάδα και θα ακούς ό,τι σου λέω;»

Αυτή η τακτική είναι ξεκάθαρα δωροδοκία!  Και το πιθανότερο είναι ότι δε θα λειτουργήσει, διότι το παιδί και δε θα έχει καλή συμπεριφορά και δεν πρόκειται να ακούσει!  Δυστυχώς, προσφέροντας σε ένα παιδί ό,τι υλικό αγαθό ζητήσει του δημιουργεί την προσδοκία ότι μπορεί να πάρει οτιδήποτε επιθυμεί στη ζωή του και ότι οι γύρω του οφείλουν να του το δώσουν.  Όταν μάλιστα το παιδί αρχίσει να κλαίει, να φωνάζει μέσα στο μαγαζί και δώσει σόου (και ο γονιός ντρέπεται που τους βλέπουν) και όταν δώσει υποσχέσεις –που δεν θα κρατήσει- και τελικά ο γονιός λυγίσει και του πάρει το δωράκι, τότε το παιδί μαθαίνει ότι με τον κακό τρόπο κερδίζει!  Φυσικά θα χαρεί το παιδί με το απόκτημά του (γιατί ο εγκέφαλος θα πάρει τη δόση του από μπόλικη ντοπαμίνη που φέρνει αίσθημα χαράς), αλλά σύντομα θα χάσει το ενδιαφέρον του και θα θέλει κάτι άλλο.  Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται από μικρή ηλικία έναν shop-aholic, ή αποκτά το παιδί εθισμό στην απόκτηση υλικών αγαθών.

 (γ) «Ξέρω, ξέρω, το θέλεις πάρα πολύ.. είναι πραγματικά φανταστικό!  Αλλά δεν είναι στο πρόγραμμά μας να πάρουμε παιχνίδι για σένα (δείχνουμε στο παιδί ότι υπάρχουν προτεραιότητες και οργάνωση- δεν έχει να κάνει ούτε με το ότι το ίδιο δεν το αξίζει αυτό που θέλει, ούτε με πνεύμα στέρησης).  «Λυπάμαι που δεν μπορούμε να το αγοράσουμε σήμερα… αλλά αφού σου αρέσει τόσο μπορείς να το βάλεις στη λίστα για τα γενέθλιαγιορτή/Χριστούγεννα/Πάσχα και αν εξακολουθείς να το θέλεις μπορείς σίγουρα να το έχεις τότε». Εδώ θα μπορούσε να προσθέσει κάτι ο γονιός για το ότι το παιδί θα μπορούσε να κάνει μια μικρή δουλίτσα και να κερδίσει λίγα χρήματα ώστε να τα χρησιμοποιήσει γι’ αυτό που θέλει.  Στην Ελλάδα όμως είμαστε πίσω σε αυτόν τον τομέα και θεωρούμε ότι δε χρειάζεται ένα παιδί να μπει στη διαδικασία του εργάζομαι-κερδίζω (όταν πρόκειται για κάποια μικροδουλίτσα) αλλά τέλος πάντων… αυτό είναι άλλη συζήτηση..  Μπορούμε να προτείνουμε στο παιδί να χρησιμοποιήσει τις οικονομίες του κουμπαρά του.  Με αυτή την προσέγγιση ουσιαστικά δίνουμε δύναμη στο παιδί και του περνάμε το μήνυμα ότι υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει είτε τώρα είτε αργότερα και να αποκτήσει αυτό που θέλει.

3. Δώστε στο παιδί σας ωραίες εμπειρίες και όχι υλικά αγαθά. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι άνθρωποι που είναι πιο ευτυχισμένοι και ‘γεμάτοι’ από τη ζωή τους δεν έχουν απαραιτήτως περισσότερα υλικά αγαθά, αλλά περισσότερες εμπειρίες.  Προτιμήστε λοιπόν αντί για ένα ακόμα παιχνίδι μια επίσκεψη σε ένα μουσείο, μια θεατρική παράσταση, κινηματογράφο, ένα αθλητικό γεγονός, ένα ταξίδι… Εμπλουτίστε τον κόσμο και τις εμπειρίες του παιδιού σας και ανοίξτε του τα μάτια στα ωραία πράγματα που μπορεί να κάνει και να μοιραστεί με τους αγαπημένους του.

4. Δώστε το καλό παράδειγμα. Παρόλο που τα παιδιά δεν κάνουν απαραιτήτως αυτό που τους λέτε, τελικά όμως κάνουν αυτό που σας βλέπουν να κάνετε!  Μάθετε να ευχαριστιέστε τα όσα έχετε, να νιώθετε ευγνωμοσύνη και να τονίζετε την αξία της οικογένειας και της φιλίας.

5. Διδάξτε στο παιδί ότι η ευτυχία δεν αγοράζεται. Συζητήστε για τα χόμπι σας, τα ενδιαφέροντά σας όσα σας αρέσουν και αγαπάτε, καλλιεργήστε αντίστοιχα ενδιαφέροντα στο παιδί σας.  Διδάξτε του την αξία της οικογένειας, της φιλίας και να τονίζετε με κάθε ευκαιρία το ότι περνάτε ωραία και είστε ευτυχισμένοι άσχετα με την αγορά υλικών αγαθών.

6. Βοηθήστε τον εγκέφαλο του παιδιού σας να λειτουργήσει διαφορετικά, αναζητώντας διαφορετική επιβράβευση. Μάθετε στο παιδί σας να αναγνωρίζει τη χαρά που αισθάνεται σε περιπτώσεις διαφορετικές από την αγορά υλικών αγαθών: όταν παίζει το αγαπημένο του παιχνίδι, όταν είναι με τους κολλητούς του, όταν βρει ένα παράξενο βότσαλο στην παραλία, όταν κάνει το πρώτο του μπάνιο, όταν σκοράρει, κλπ.  Διδάξτε του να αναγνωρίζει τη συναισθηματική ανταμοιβή που παίρνει από χίλια δυο άλλα πράγματα εκτός κατανάλωσης.   Καθώς το παιδί κάνει πράγματα που αγαπά (διάβασμα, αθλητισμό, χειροτεχνίες, γράψιμο, μουσική, κλπ) στην πραγματικότητα εξασκεί τις δεξιότητές του, ενισχύει την αυτοπεποίθησή του και χτίζει ψυχική ανθεκτικότητα- με αυτό τον τρόπο ‘καλωδιώνεται’ ο εγκέφαλός του να βρίσκει ευχαρίστηση που τη δημιουργεί ο ίδιος και έχει διάρκεια.

Παρατηρείτε κάτι σε όλα αυτά;  Αν τελικά τα παιδιά σήμερα είναι κακομαθημένα, αυτό συμβαίνει επειδή μεγαλώνουν σε μια γενική κουλτούρα και νοοτροπία που καλλιεργεί το να είναι κανείς κακομαθημένος.  Αν λοιπόν εμείς οι γονείς κάνουμε μια στροφή, και δεν εννοώ κάτι ακραίο, αλλά αν αρχίσουμε να δίνουμε περισσότερη έμφαση σε άλλες εκφάνσεις της ανάπτυξης του παιδιού, αμέσως καταφέρνουμε να μην έχουμε κακομαθημένα παιδιά!  Έμφαση λοιπόν στο να καλλιεργήσει το παιδί τα ταλέντα και τις κλίσεις του, να μάθει στις αξίες της αγάπης, της φιλίας, της αλληλεγγύης, της προσφοράς!  Φυσικά και θα του αγοράζουμε παιχνίδια, φυσικά και δε θα του στερήσουμε πράγματα!  Όμως, θα προσέχουμε και θα παρατηρούμε και όταν το παιδί ζητάει επικύρωση και σύνδεση μαζί μας θα του προσφέρουμε ακριβώς αυτά και όχι περισσότερα υλικά αγαθά! Τονίζοντας τη συναισθηματική σύνδεση των ανθρώπων, την αυτοβελτίωση, το μοίρασμα εμπειριών, και τη σημασία που έχει καθένας μας στον κόσμο βοηθάμε το παιδί να βρει εσωτερικές, δυνατές και σταθερές πηγές χαράς.