Λίστες: να το κάνω ή να μην το κάνω; Ιδού η απορία!

http://health.in.gr/news/article.asp?lngArticleID=152855

Λίστες: να το κάνω ή να μην το κάνω; Ιδού η απορία!

Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος

Με τη νέα χρονιά εμφανίζονται και οι λίστες του καθενός από εμάς με τα διάφορα «θα»...: ό,τι επιθυμούμε, ελπίζουμε μπορούμε ή απλώς θα θέλαμε να κάνουμε τον καινούργιο χρόνο. Πολλά από αυτά που υπάρχουν στη φετινή λίστα μεταφέρθηκαν σε αυτή από την περσινή λίστα, και πιθανότατα θα εμφανιστούν και στη λίστα που θα κάνουμε του χρόνου.
Ιδιαίτερα σήμερα, που ζούμε σε έναν high-tech κόσμο, «καλωδιωμένο», γρήγορο, και σύνθετο, οι ρόλοι των ανθρώπων είναι πολλαπλοί και χρειάζεται μαεστρία για να ανταπεξέλθει κανείς με επιτυχία σε όλους.
Ακόμα περισσότερο και από τα ρούχα και αξεσουάρ που βρίσκονται στη ντουλάπα μας, η λίστα με τις υποσχέσεις στον εαυτό μας για τη νέα χρονιά αποτελεί ένα είδος ημερολογίου. Πρόκειται για μια αυθεντική, χωρίς «editing», σχεδόν κινηματογραφική στιγμή που συλλαμβάνει τις επιθυμίες, τα άγχη, τα πάθη, τους φόβους μας.
Οι λίστες αποτελούν έναν τρόπο για να ελέγξουμε το χάος που αισθανόμαστε να μας περικυκλώνει, για να βάλουμε τάξη στη ζωή μας και να αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων.
Οι λίστες αυτές καλύπτουν διάφορες πτυχές της ανθρώπινης ζωής: πράγματα που είναι απαραίτητο να γίνουν, αυτά που επιθυμεί κανείς να κάνει «πριν τα 30, τα 40 ή πριν τα γεράματα», λόγους για να είναι κανείς ευτυχισμένος, πώς να γίνει ο/η τέλειος/α σύντροφος, να βγάλει πολλά χρήματα, να ανταπεξέλθει με οργανωμένο τρόπο στις ανάγκες της οικογένειας, να βρει ποιοτικό χρόνο..., οι επιθυμίες δεν έχουν τελειωμό.

Ότι λάμπει δεν είναι χρυσός
Οι λίστες με αυτά που επιθυμεί κανείς και βάζει στόχο για τη νέα χρονιά υπογραμμίζουν τις ομοιότητες των ανθρώπων, ακόμα και αν οι συγκεκριμένες ανάγκες εμφανίζονται λίγο διαφορετικές. Οι υποσχέσεις μας για τη νέα χρονιά συχνά αποτελούν «καυτό» θέμα συζήτησης στο σπίτι, το γραφείο, την παρέα «θα κόψω το τσιγάρο», «θα αδυνατίσω», «θα πηγαίνω τακτικά γυμναστήριο» και άλλες υποσχέσεις στον εαυτό μας. Κάνοντας τους άλλους κοινωνούς των υποσχέσεων που δίνουμε στον εαυτό μας ελπίζουμε ότι κατά κάποιον τρόπο θα δεσμευτούμε και θα τις τηρήσουμε.
Όμως, το μοίρασμα με άλλους των στόχων και υποσχέσεων για όσα θα κάνουμε τη νέα χρονιά εξυπηρετεί και μια άλλη, βαθύτερη ψυχολογική ανάγκη: την ανακούφιση που έρχεται μέσα από τη σύγκριση με τους άλλους.

Συχνά οι άνθρωποι πέφτουν στην παγίδα να κρίνουν τους άλλους με βάση ένα ή δύο χαρακτηριστικά τους, από τη λαμπερή επιφάνεια που βλέπουν με την πρώτη ματιά, χωρίς να υποψιάζονται ότι κάτω από το γυαλιστερό βερνίκι κρύβεται και σκουριά. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι οι άλλοι είναι προβληματικοί, απλώς ότι αυτό που φαίνεται είναι λογικό και φυσιολογικό να κρύβει ψεγάδια από κοντά.
Πολλές φορές, ένας άνθρωπος συγκρίνει τον εαυτό του με κάποιον άλλον με τον εξής αρνητικό τρόπο: αντιπαραβάλλει τις δικές του μειονεξίες και αδυναμίες με τα δυνατά σημεία του άλλου, χωρίς βέβαια να λάβει υπόψη αντίστοιχα και τα αρνητικά σημεία του άλλου. Έτσι, εύκονα νιώθει κανείς ότι ο άλλος κατέχει κάποιο μυστικό που του δημιουργεί αυτή τη ζηλευτή λουστραρισμένη επιφάνεια.
Όταν όμως μάθουμε ποιες υποσχέσεις έδωσαν αυτοί οι «άλλοι» στον εαυτό τους για τη νέα χρονιά, συνειδητοποιούμε ότι, τελικά, για να είναι κανείς λειτουργικός ως ενήλικας χρειάζεται προσωπική δουλειά και ότι τίποτα δε δημιουργείται αυτόματα.

Ναρκισισμός και κουλτούρα της κλειδαρότρυπας
Η σύγχρονη τάση για ναρκισισμό, λατρεία και επίδειξη του εαυτού με κάθε τρόπο, αλλά και ανακοίνωση των «ιδιαίτερων» και ιδιωτικών στιγμών του καθένα μέσω blogs και ηλεκτρονικών κοινωνικών δικτύων, όπως το Facebook, υπαγορεύει την ανάγκη όχι μόνο να ανακοινώσουμε πράγματα για τον εαυτό, αλλά να μάθουμε και για τους άλλους.
Μέσα από την «κλειδαρότρυπα» των διάφορων μέσων, με ένα κλικ του «ποντικιού» μαθαίνουμε τα πάντα για το πώς νιώθει ή σκέφτεται κάποιος άλλος. Και αυτή η πράξη όχι μόνο ικανοποιεί την ανθρώπινη περιέργεια, αλλά αποτελεί και μέτρο σύγκρισης με τον εαυτό.
Το γεγονός ότι οι προσωπικές πληροφορίες αναρτώνται χωρίς περικοπές και καταρχήν για ιδιωτική χρήση -άσχετα αν υπάρχει δημόσια πρόσβαση σε αυτές- από μόνο του δημιουργεί μια γαργαλιστική αίσθηση ότι έγινε μια αποκάλυψη ευχάριστη και, κατά κάποιον τρόπο, ίσως χρήσιμη γι' αυτόν που τη διαβάζει.

Αποκωδικοποιώντας τις λίστες υποσχέσεων
Μεγάλο ποσοστό αυτών που γράφουν λίστες με αυτά που θέλουν/πρέπει να κάνουν τη νέα χρονιά περιλαμβάνουν πράγματα τα οποία έχουν ήδη καταφέρει ή κοντεύουν να τα κάνουν, προκειμένου να έχουν τη χαρά να τα σβήσουν από τη λίστα
Ένα άτομο έχει πάθει καταναγκασμό με τις λίστες όταν δε μπορεί να σταματήσει να γράφει το κάθε τι που του περνά από το μυαλό, όταν περνάει τις λίστες από την ατζέντα τσέπης στην ηλεκτρονική, και ξανά τσεκάρει για να δει αν τα περιέλαβε όλα, και στέλνει ηλεκτρονικά μηνύματα υπενθύμισης στον εαυτό του για κάτι που πρέπει να προσθέσει στη λίστα και ξαναοργανώνει τη λίστα για να δείχνει πιο τακτική και οργανωμένη..
Όταν κάποιος γράφει λίστες στο πίσω μέρος ενός φακέλου ή σε ένα χρησιμοποιημένο χαρτί συνήθως σημαίνει ότι είναι άνθρωπος της δράσης και της πράξης που βρίσκεται σε φάση που έχει να διεκπεραιώσει πολλά, οπότε δαμάζει το χάος σημειώνοντας πρόχειρα κάποια πράγματα
Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν διαφορετικό χρώμα μελανιού στις λίστες τους πιθανόν επιτρέπουν σε διαφορετικά κομμάτια της προσωπικότητάς τους ή στο alter ego τους να έρθει στην επιφάνεια και να τους υπαγορεύσει τα θέλω και τα πρέπει τους.

Μια διαφορετική προσέγγιση στις λίστες

Λίστα Κινητοποίησης
Μερικές φορές βοηθάει το να ρωτήσουμε έναν έμπιστο φίλο ή συγγενικό πρόσωπο να κάνει μια λίστα με αυτά που θεωρεί το ίδιο απαραίτητα για εμάς, ώστε να γίνει η λίστα με αυτά που θα κάνουμε τη νέα χρονιά. Ο λόγος για μια τέτοια λίστα υποσχέσεων προς τον εαυτό μας που προέρχονται από τους άλλους είναι γιατί πολλές φορές μπλοκάρουμε, κολλάμε στα ασήμαντα και αδυνατούμε να συλλάβουμε τα σημαντικά, και διότι οι άλλοι βλέπουν πτυχές του εαυτού μας τις οποίες δεν αναγνωρίζουμε απαραιτήτως.

Ψυχολογική Λίστα
Όταν άγχη, ανησυχίες, φόβοι και επίμονες σκέψεις απορροφάν την ενέργειά σας είναι δύσκολο να αισθάνεστε ήρεμοι, χαρούμενοι και να αφήσετε τη φαντασία και τις επιθυμίες σας να έρθουν στην επιφάνεια. Προσπαθήστε να γράψετε μια λίστα με τίτλο «σκέψεις που πρέπει να βγάλω από το μυαλό μου», όπου θα συμπεριλάβετε όλα τα μικρά αρνητικά πραγματάκια που σας απασχολούν, ώστε να αφήσετε χώρο και για θετικά.

Λίστα Σχέσεων
Και βέβαια, είναι σημαντικό να καταρτίσει κανείς τη λίστα για τη σχέση του. Είτε παντρεμένος/η, με σύντροφο, ή μόνος/η, όταν κανείς βρίσκεται στο σταυροδρόμι των δυσκολιών της προσωπικής του σχέσης μπορεί να συντάξει μια λίστα με τα θετικά και αρνητικά του τωρινού συντρόφου του (ή του προηγούμενου συντρόφου τον οποίο σκέφτεται ακόμα) ή τι θα επιθυμούσε σε ένα νέο σύντροφο. Μια τέτοια λίστα μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά για να βοηθήσει (είτε προς την κατεύθυνση της συμφιλίωσης είτε του χωρισμού, ό,τι είναι υγιές στην κάθε περίπτωση) το άτομο να ξαναπάρει τη ζωή του στα χέρια του.

Μην Ξεχνάτε!
Όταν τελειώσει η λίστα με αυτά που θέλουμε να κάνουμε, έχει τελειώσει και η ζωή!